Francis Kéré

Aklınıza gelebilecek en fakir köylerden birinde, ellerindeki son parayla yaptıkları projelerin hikayesini anlatacağım.

Burkina Faso dünyanın en fakir ülkelerinden biridir. Gando ise küçük bir köyüdür. Temiz suya, elektriğe ve temel ihtiyaçlara ulaşmak imkansıza yakındır.

Ancak köyde tüm bu olumsuzluklara rağmen bir gelenek vardır. Okula gitmeye nadir de olsa karar veren bir çocuk tüm evleri gezerek veda eder. Evin kadını ise son parasını bu çocuğa verir ve sarılarak uğurlar. 

Bu derin bir sevginin sembolüdür.

Belki de bir daha bu fakir köye gelmeyeceğini bile bile.

Bunlardan biri Francis Kéré. 

7 yaşında köy seremonisini yaşayarak, okumaya gider ve orta yaşlarında köyüne döndüğünde Berlin'de ofisi olan bir akademisyen mimardır artık.

O ise verilen son parayı hiç unutmaz ve ilk iş Almanya'da gönüllülerden topladığı bağışlarla, köyünden ayrılmak zorunda kaldığı yokluklardan birini, yani ilkokulu inşa etmeye koyulur.

Ve bu okulu köyün her ferdiyle beraber yapmaya karar verir.

Köylüler şaşkındır, çünkü bina onların her zaman kullandıkları çamur, kum, kil çömlek ve bulabildikleri tüm metal çubuklarla yapılacaktır.

Ama tek fark vardır, Afrika topraklarının sunduğu bu doğal malzemeler, bilim ve inovasyon süzgecinden geçer ve inancın imecesiyle bu sadelikte bir yapıya dönüşür.

Lise, sağlık merkezi ve kütüphane takip eder projelerini ve dünya mimarlık gündeminde ön sıraya gelirler.

Yerel malzemelerle inşaat yapmayı öğrenen topluluk yeni meslekleriyle para kazanabiliyorlar, belki de hiç dönmeyenler köyü için geri dönüp yenilikler getirebiliyor hatta bunu gören diğer köylerde de dalga dalga ülkenin her yerine bu projeler yayılıyor ve yaygınlaşıyor.

Francis Kéré, dünyanın en fakir köyünden dünyanın en prestijli mimarlık ödülü olan 2022 Pritzker Ödülünü kazandı.

Kéré, bu geleneği çocukken annesine "neden beni bu kadar seviyorlar ki herkes son parasını bana veriyor" diye soruyor ve cevap bugünleri şekillendiriyor:

"Senin eğitimin için katkıda bulunuyorlar, başarılı olmanı ve bir gün geri dönüp köy halkının yaşam kalitesini iyileştirmeni umut ediyorlar." 

Mimarlık hala pahalı sayılabilecek bir bilim, sanat ya da teknik meslek dalı gibi görülebilir ama son parasıyla sevgi ve saygıya yatırım yapan köy halkı, şu anda geleneklerinin ve inançlarının gücüyle dünyanın tam merkezinde kilden duvarlı kalpler inşa etmiştir.